ေအာင္ဆန္း (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အတၳဳပၸတၱိ အက်ဥ္း)

ေအာင္ဆန္း (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အတၳဳပၸတၱိ အက်ဥ္း)

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း (အဂၤလိပ္: General Aung San)သည္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အမ်ိဳးသားသူရဲေကာင္း ေတာ္လွန္ေရးသမား၊ မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္၊ စစ္ေသနာပတိတစ္ဦးျဖစ္သည့္အျပင္ နိုင္ငံေရးသမားလည္း ျဖစ္သည္။ ေမြးခ်င္း ၉ ေယာက္အနက္ အငယ္ဆုံး ျဖစ္သည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေတာ္ရွိ ျမန္မာဘုရင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ပ်က္သုန္းေစၿပီး ျမန္မာတနိုင္ငံလုံး ၿဗိတိသၽွအုပ္ခ်ဳပ္ေရးလက္ေအာက္သို႔ က်ဆင္းေစခဲ့ေသာ တတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲအၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) အၾကာတြင္ ျဖစ္ပါသည္။ နတ္ေမာက္နယ္သူနယ္သားမ်ားသည္ ျမန္မာဘုရင္မ်ား၏ အမႈကိုထမ္းေဆာင္သည့္ အစဥ္အလာရွိသူမ်ားျဖစ္၏။ ေအာင္ဆန္း၏ မိခင္မ်ိဳးရိုးထဲတြင္ ရာထူးႀကီး မင္းမႈထမ္းအခ်ိဳ႕ ပါဝင္ခဲ့ပါသည္။ ဖခင္ျဖစ္သူ ဦးဖာသည္ လယ္ သမားမ်ိဳးရိုးမွျဖစ္ၿပီး ေလာကီေရးရာတြင္ လိမၼာေရးျခားမရွိ၊ စကားမေျပာ တုံဏွိဘာေဝ ေနတတ္သူတဦး ျဖစ္ ပါသည္။ ဉာဏ္ရည္ေကာင္း၍ စာေပဖက္တြင္ ထူးခၽြန္ေသာ္လည္း စကားနည္းလြန္းသျဖင့္ ဦးဖာသည္ မိမိ၏ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းအလုပ္ျဖစ္ေသာ ေရွ႕ေနအလုပ္၌ ေအာင္ျမင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ထက္ျမက္သြက္ လက္လွေသာ မိခင္ေဒၚစုသာလၽွင္ မိသားစုစားဝတ္ေနေရးကို အဓိကတာဝန္ယူရပါသည္။

ေဒၚစု၏ ဦးေလးေတာ္သူသည္ ၿဗိတိသၽွတို႔ကို ေရွးဦးစြာ ေတာ္လွန္ဆန႔္က်င္ခဲ့ေသာ ျမန္မာအုပ္စုတစုကို ေခါင္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ဆုံး၌ “ဗိုလ္လေရာင္” ေခၚ “ဦးမင္းေရာင္” အား ၿဗိတိသၽွတို႔က ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္ လိုက္ပါသည္။ “ကုလားတို႔ ကၽြန္မခံ” ဟူေသာ စိတ္ထားရွိခဲ့သည့္ ထိုရဲရဲေတာက္ မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ႀကီးကား ေအာင္ဆန္းမိသားစုႏွင့္ နယ္သူနယ္သားမ်ား ဂုဏ္ယူစံထား အားက်ဖြယ္ရာ ျဖစ္လာပါသည္။

အမည္
ဇာတာတြင္ပါရွိသည့္ အမည္မွာ ‘ေမာင္ထိန္လင္း’ ျဖစ္သည္။ မိဘမ်ားက အကိုျဖစ္သူ ေအာင္သန္း ႏွင့္ လိုက္ရန္ ေအာင္ဆန္း ဟု ေခၚခဲ့သည္။ တို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးဝင္ေရာက္ေသာအခါ သခင္ေအာင္ဆန္း ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သခင္ေအာင္ဆန္း၏ တ႐ုတ္အမည္မွာ ထန္လုရွိုျဖစ္ကာ၊ ဂ်ပန္အမည္မွာ အိုမိုဒါမြန္ဂ်ိ ျဖစ္သည္။ ထိုင္းနိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕တြင္ ရဲေဘာ္သုံးက်ိတ္ဝင္မ်ား ဗိုလ္အမည္ခံရာတြင္ ဗိုလ္ေတဇ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ိဳးအတြက္ နိုင္ငံေရးေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအမည္ ျဖင့္ထင္ရွားသည္။ ေတာ္လွန္ေရးကာလအတြင္းတြင္ အသုံးျပဳခဲ့ေသာ လၽွို႔ဝွက္အမည္မ်ားမွာ ဦးေနာင္ခ်ိဳ၊ မ်ိဳးေအာင္ ဟူ၍ျဖစ္ၿပီး၊ ေထာက္လွမ္းေရးေရွ႕ေျပးျဖစ္သည့္ ဗိုလ္ေနဝင္းႏွင့္ ဆက္သြယ္ေသာ လၽွို႔ဝွက္အမည္မွာ ကိုစက္ေဖျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ အရိုင္း၊ ငမိုး စသည္ျဖင့္ မိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းမ်ားက ခ်စ္စနိုးျဖင့္ ေနာက္ေျပာင္ေခၚသည့္ အမည္မ်ားလည္း ရွိခဲ့သည္။

 ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ေဆြစဥ္မ်ိဳးဆက္ ဇယား

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဇာတာ

လူငယ္ဘဝ
ညီအကိုေမာင္ႏွမ (၆) ဦး (ကေလးဘဝကပင္ ကြယ္လြန္ၾကသူမ်ားအပါအဝင္ဆိုလၽွင္ ေမြးခ်င္း - ၉ ဦး) အနက္ အေထြးဆုံးျဖစ္သူ ေအာင္ဆန္းသည္ သူကိုယ္တိုင္ေရးခဲ့ေသာ မွတ္တမ္းအရ ညစ္ပတ္ခ်ဴခ်ာ အစားၾကဴး၍ လုံးဝႏွစ္လိုဖြယ္မဟုတ္ေသာ ကေလးတဦးျဖစ္ပါသည္။ စကားေျပာလည္း ေနာက္က်လွသျဖင့္ မိသားစုက ‘ဆြံ့အ’ ေနသလားဟူ၍ပင္ ပူပင္ခဲ့ရ၏။ သို႔ေသာ္ ေအာင္ဆန္းကေလးသည္ ပရိယာယ္မရွိျခင္း၊ အလြန္ရိုးသားေျဖာင့္မတ္ျခင္း၊ ဆင္းရဲသူမ်ားအား သနားၾကင္နာတတ္ျခင္း စေသာ ခ်စ္စဖြယ္စိတ္ဓာတ္မ်ားျဖင့္ ျပည့္စုံသည္ဟု သူ႔ အားငယ္စဥ္က ေကာင္းစြာသိခဲ့သူမ်ားႏွင့္ သူ႔မိသားစုဝင္မ်ားက ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကပါသည္။

ေအာင္ဆန္းမိသားစုမွာ ဉာဏ္ရည္ေကာင္းၿပီး ပညာဖက္တြင္ ထြန္းေပါက္သူမ်ားအျဖစ္ နာမည္ေကာင္းရထားပါသည္။ ေအာင္ဆန္း၏ အကို (၃) ဦးမွာ အသက္ငယ္⁠ငယ္ေလးတြင္ ေက်ာင္းစတက္ၾက၏။ သို႔ေသာ္ ေအာင္ဆန္းမွာမူ အေမပါတက္မွ ေက်ာင္းတက္မည္ဆိုကာ ကတ္ဖဲ့ေန၏။ စိတ္ဓာတ္ႀကံ့ခိုင္လွပါသည္ဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္ေသာ ေဒၚစုသည္ သားေထြးေလးကို အလြန္ညႇာတာေလ့ရွိၿပီး သူ႔စိတ္ပါမွသာ ေက်ာင္းတက္ပါေစေတာ့ဟု အလိုလိုက္ထားခဲ့၏။

သို႔ျဖင့္ (၈) ႏွစ္သားအရြယ္ေရာက္ေသာအခါမွ ေအာင္ဆန္း ေက်ာင္းတက္ရန္ ဆုံးျဖတ္ပါေတာ့သည္။ အကိုျဖစ္သူ ေအာင္သန္း ရွင္သာမေဏေဘာင္သို႔ ဝင္ေသာအခါ၌ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေန သံဃာတို႔ဘဝကို သေဘာက်၍ ေပလား၊ ရွင္ေလာင္းမ်ားစီးသည့္ ကႀကိဳးတန္ဆာ ဆင္ရင္ထားေသာျမင္းျဖဴေလးကို သေဘာက်၍လားမသိ၊ ေအာင္ဆန္းက သူလည္း ရွင္ျပဳခ်င္ပါသည္ဟု ဆိုလာပါေတာ့သည္။ လိမၼာပါးနပ္ေသာ အေမက အခြင့္ေကာင္းကို ခ်က္ခ်င္းယူ၍ ရွင္မျပဳမီ စာေရးစာဖတ္တတ္ရန္ လိုမည္ဟု ေထာက္ျပလိုက္ပါသည္။

ေက်ာင္းစတက္သည္ဆိုသည္ႏွင့္ ေအာင္ဆန္းသည္ ထူးခၽြန္ေသာ ေက်ာင္းသားတဦးျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္လာပါသည္။ စာႀကိဳးစား၍ စည္းကမ္းရိုေသၿပီး အတန္းထဲတြင္ အစဥ္ထိပ္တန္းက ရွိေနခဲ့ပါသည္။ ေအာင္ဆန္း၏ ပထမေက်ာင္းမွာ နတ္ေမာက္ ဦးေသာဘိတ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ေလာကုတၱရာပညာသာမက ေခတ္သစ္ပညာရပ္အခ်ိဳ႕ကိုပါ သင္ၾကားေပးေသာ ထိုစဥ္အေခၚ ေလာကဓာတ္ေက်ာင္းမ်ိဳးျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ နတ္ေမာက္ေက်ာင္းတြင္ အဂၤလိပ္စာ သင္ၾကားေပးျခင္းမရွိေပ။

ထိုအခ်ိန္က အထက္တန္းပညာသင္ၾကားရာ၌ လိုအပ္ခ်က္တခုျဖစ္ေသာ အဂၤလိပ္စာကို အကိုႀကီးမ်ားက သင္ထားၿပီးျဖစ္သည့္အတိုင္း ေအာင္ဆန္းကလည္း တတ္ေအာင္သင္မည္ဟု စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားလိုက္၏။ သို႔ျဖင့္ ေအာင္ဆန္းလည္း ေရနံေခ်ာင္း အမ်ိဳးသားေက်ာင္းသို႔ အသက္ (၁၃) ႏွစ္အရြယ္၌ ေျပာင္းသြားပါသည္။ သားေထြးေလးကို အိမ္မွ ခြဲခြာမသြားေစလိုေသာ ေဒၚစုထံမွ ေရနံေခ်ာင္းေက်ာင္းတက္ခြင့္ရရန္ ေအာင္ဆန္းသည္ အစာငတ္ခံဆႏၵျပပြဲေလးတခုကို ဆင္ႏႊဲခဲ့ရပါေသးသည္။

ေရနံေခ်ာင္းေရာက္ေသာအခါ ေက်ာင္းတြင္ ဆရာတဦးအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ေနေသာ အကိုႀကီး ဦးဘဝင္း၏ ထိန္းေက်ာင္းေစာင့္ေရွာက္မႈေအာက္တြင္ ေနခဲ့ရသည္မွာ ေအာင္ဆန္းအတြက္ လြန္စြာမွ ကံေကာင္းပါသည္။ ဦးဘဝင္းသည္ ညီငယ္ေလး၏ ပညာေရး၊ စားဝတ္ေနေရး၊ အေထြေထြေကာင္းမြန္တိုးတက္ေရးတို႔ကို စည္းကမ္းရွိရွိ၊ ဆင္ဆင္ျခင္ျခင္ အထူးဂ႐ုစိုက္ခဲ့၏။ ညီျဖစ္သူကလည္း ပညာေရးဖက္တြင္ အားေကာင္းေၾကာင္း ဆက္လက္ျပသကာ အသက္ (၁၅) ႏွစ္အရြယ္၌ သတၱမတန္းစာေမးပြဲတြင္ ဗုဒၶဘာသာစာသင္ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ား၌ ပထမစြဲသူမ်ားအား ခ်ီးျမႇင့္ေသာ ဦးေရႊဘို ေရႊတံဆိပ္ႏွင့္ ပညာသင္ေထာက္ပံ့ေၾကး ဆုကို ရရွိခဲ့၏။

အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ားမွာ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒဆန႔္က်င္သပိတ္မွ ထြက္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအက္ဥပေဒသည္ အခြင့္ထူးခံ လူနည္းစုေလးကိုသာ အထက္တန္းပညာ သင္ၾကားခြင့္ေပးရန္ ရည္ရြယ္သည္ဟု ဆန႔္က်င္သူမ်ားကယူဆခဲ့ပါသည္။ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းမ်ားသည္ ျမန္မာလူငယ္တို႔အား သူတို႔ ၏ ကိုလိုနီလက္ေအာက္ခံ ဘဝအေျခအေနကို နိုင္ငံေရးအသိတရားအရ ခံစားနားလည္ေစၿပီး၊ ထိုဘဝမွ လြတ္ ေျမာက္လိုစိတ္မ်ား အသည္းႏွလုံးအတြင္းမွ ျဖစ္ေပၚလာရန္ က်ိဳခ်က္ေပးလိုက္ေသာ ေနရာမ်ားသဖြယ္ျဖစ္ပါ သည္။

မိမိ၏နိုင္ငံကို လူမ်ိဳးျခားတို႔အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္လိုေသာဆႏၵသည္ ေရနံ ေခ်ာင္းအမ်ိဳးသားေက်ာင္း မတက္မီကာလကပင္ ေအာင္ဆန္း၏ စိတ္တြင္ ကိန္းေအာင္းေနခဲ့ပုံရပါသည္။ ကေလးဘဝက ၿဗိတိသၽွတို႔အား ပုန္ကန္ေမာင္းထုတ္ရန္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ကို ႀကံစည္စဥ္းစားခဲ့ပုံ၊ တခါတရံ ျပဒါးရွင္ လုံးကဲ့သို႔ေသာ တန္ခိုးသိဒၶိရွင္ပစၥည္းမ်ား အကူအညီျဖင့္ ျမန္မာျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးကိုရယူရန္ စိတ္ကူးယဥ္ ခဲ့ပုံအေၾကာင္းကို သူ၏ ကိုယ္ေရးအတၳဳပၸတၱိေဆာင္းပါးတြင္ ေရးသားထားပါသည္။

အမ်ိဳးသားေက်ာင္း၌ ေနစဥ္အတြင္း နိုင္ငံေရးေလာက၌ နာမည္ႀကီးေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ မိန႔္ခြန္းမ်ားကို စိတ္ဝင္ စားလာၿပီး စကားရည္လုပြဲမ်ားတြင္လည္း ပါဝင္ဆင္ႏႊဲခဲ့၏။ သူ၏ ေဟာပုံေျပာပုံမွာ အားတက္စရာမဟုတ္ေသာ္ လည္း ကိုင္တြယ္ရမည့္ အေၾကာင္းအရာႏွင့္ပတ္သက္၍ ေသခ်ာေစ့စပ္စြာ ျပင္ဆင္ထားျခင္း၊ ယုံၾကည္ခ်က္ အျပည့္အဝရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ အေဟာေကာင္း၊ အေျပာေကာင္းဟူ၍ နာမည္ရခဲ့၏။

ေက်ာင္းဂ်ာနယ္ စာတည္းအျဖစ္လည္းေဆာင္ရြက္ခဲ့၏။ ထိုကဲ့သို႔ စာသင္ခန္းျပင္ပလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါဝင္ေသာ္ လည္း တေယာက္တည္း အေတြးနယ္ထဲ နစ္ျမဳပ္ေနတတ္ျခင္း၊ ေနပုံထိုင္ပုံေထာင့္မက်ိဳးျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေအာင္ ဆန္းကို လူ႔ဂြစာ လူထူးလူဆန္းအျဖစ္ ေက်ာင္းေနဖက္မ်ားက ျမင္ၾကပါသည္။ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္တြင္ တကၠသိုလ္ဝင္ စာေမးပြဲ၌ ျမန္မာစာ၊ ပါဠိဘာသာဂုဏ္ထူးမ်ားျဖင့္ “ေအ” အဆင့္မွ ေအာင္ျမင္ကာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သို႔ ပ ညာဆက္သင္ရန္ ေရာက္သြားပါသည္။

ေအာင္ဆန္း ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သို႔ ေရာက္လာသည့္ႏွစ္သည္ကား ဆရာစံသူပုန္ကို ၿဗိတိသ်အစိုးရက ေခ်မႈန္း ကာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေသဒဏ္ေပးခဲ့ၿပီး တႏွစ္ၾကာကာလကပင္ျဖစ္ပါသည္။ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား ခံစားေနရေသာ အတိဒုကၡမ်ားမွ ေပၚေပါက္လာရေသာ ပုန္ကန္မႈကို ၿဗိတိသၽွအစိုးရက ရွင္ဘုရင္ျဖစ္လိုေသာ အယူသည္းသူတေယာက္ ဦးေဆာင္သည့္ ေတာသူေတာင္သား ပုန္ကန္မႈမၽွသာျဖစ္သည္ဟု ေသးသိမ္ေစရန္ ႏွိမ္၍ေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာမ်ားအေနျဖင့္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲခဲ့သူ မမ်ားျပား ေသာ္လည္း ထိုပုန္ကန္မႈအေပၚ အေတာ္ပင္ ဂ႐ုဏာထားၾကပါသည္။ ဆရာစံကို စြဲေဆာင္နိုင္စြမ္းရွိသူတဦးအ ျဖစ္ မျမင္သူမ်ားကပင္ သူပုန္တို႔၏ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ႏွင့္ သတၱိေျပာင္ေျမာက္မႈေၾကာင့္ စိတ္လႈပ္ရွားတက္ႂကြခဲ့ရၿပီး အစိုးရ၏ ရက္စက္ၾကမ္းတမ္း တုံ႔ျပန္မႈမ်ားေၾကာင့္ အေရးနိမ့္သြားရေသာ သူပုန္တို႔ကို မ်ားစြာသနားၾကင္နာခဲ့ ၾက၏။

ၿဗိတိသၽွအုပ္ခ်ဳပ္မႈ အေစာပိုင္းကာလတြင္ က်င့္သုံးေသာ ၿငိမ္ဝပ္ေအးခ်မ္းေရးလမ္းစဥ္မွာ အေတာ္အတန္ ေအာင္ျမင္မႈရွိခဲ့ေသာ္လည္း လူမ်ိဳးျခားႀကီးစိုးမႈကို ျမန္မာမ်ားက ေက်နပ္စြာ လက္ခံျခင္းမရွိပါ။ ကိုလိုနီအစိုးရ ပိုမိုခိုင္ျမဲလာသည္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူမ်ိဳးျခားတို႔၏ ပလႊားေမာက္မာေသာ အမူအက်င့္မ်ားႏွင့္ တိုင္းျပည္အတြက္ စစ္မွန္ေသာေကာင္းက်ိဳးကိစၥရပ္တို႔ကို လ်စ္လ်ဴရႈမႈမ်ားသည္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔၏ မႏွစ္သက္ မေက်နပ္စိတ္ မ်ားကို ဆြေပးသကဲ့သို႔ ျဖစ္လာပါသည္။

ပထမဦးစြာေပၚထြန္းခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသားေရးရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ျမန္မာ့ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈ တည္တံ့ခိုင္ျမဲရန္ႏွင့္ သန႔္ရွင္းစင္ၾကယ္ရန္ကိုသာ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေခတ္ပညာတတ္ ျမန္မာလူ ငယ္အေရအတြက္ မ်ားျပားလာသည္ႏွင့္အမၽွ နိုင္ငံေရးရည္မွန္းခ်က္မ်ားပါ ေပၚေပါက္လာပါသည္။ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္ တြင္ တည္ေထာင္ေသာ ဗုဒၶဘာသာကလ်ာဏယုဝအသင္း(ဝိုင္အမ္ဘီေအ)သည္ နိုင္ငံေရးရာမ်ားကို စတင္ ကိုင္တြယ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ၿပီး ရန္ကုန္တကၠသိုလ္သပိတ္ကို ေအာင္ျမင္စြာ စည္း႐ုံးလႈံ႔ေဆာ္ခဲ့ပါသည္။

အမ်ိဳးသားလႈပ္ရွားမႈ အရွိန္အဟုန္ရလာေသာအခါ ‘ဝိုင္အမ္ဘီေအ’ သည္ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္၌ ‘ဂ်ီစီဘီေအ’ အသြင္ သို႔ ကူးေျပာင္းသြားပါသည္။ ပထမဦးဆုံး ေပၚေပါက္လာေသာ အမ်ိဳးသားမဟာမိတ္အဖြဲ႕ဟု ေခၚနိုင္ပါသည္။ ျမန္မာ့အမ်ိဳးသားေရးရာလႈပ္ရွားမႈကို တိုက္ရည္ခိုက္ရည္သြင္းေပးလိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္မွာ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္၏ စိတ္အားထက္သန္ေသာ လြတ္လပ္ေရးေတာင္းဆိုမႈတို႔ေၾကာင့္ နိုင္ငံတဝွမ္းတြင္ မ်ိဳး ခ်စ္စိတ္ဓာတ္ျပင္းျပစြာ တက္ႂကြလာပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း စုေပါင္းညီညာေသာ လြတ္လပ္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ေပၚေပါက္ေစမည့္ အင္အားမ်ားမွာ နိုင္ငံေရးအကြဲအျပားမ်ားေၾကာင့္ လြင့္စင္သြားရ၏။

၁၉၂၂ ခုႏွစ္တြင္ (၂၁) ဦးပါတီသည္ ဂ်ီစီဘီေအမွ ခြဲထြက္သြားၿပီးေနာက္တြင္ ထပ္မံကြဲၾကျပန္သျဖင့္ ၁၉၂၀ ခု ႏွစ္မ်ား ကုန္ဆုံးခါနီးတြင္ အဖြဲ႕အစည္း (၃) ဖြဲ႕ ျဖစ္သြားပါေတာ့သည္။ ၁၉၃၀ ခုႏွစ္မ်ား၏ အစပိုင္းကာလတြင္မူ ၿဗိတိသၽွအုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ အိႏၵိယနိုင္ငံတို႔ ပူးတြဲထားသင့္၊ မထားသင့္ ဟူေသာ “ခြဲေရး-တြဲေရး” ကိစၥအေပၚ ျမန္မာနိုင္ငံေရးသမားမ်ား စိတ္ဝင္စားစြာ အျငင္းပြားၾကသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။

ထိုနိုင္ငံေရးသမားမ်ားအနက္ အခ်ိဳ႕မွာ ဆရာစံသူပုန္တို႔အား ၿဗိတိသၽွအစိုးရက ခုံ႐ုံးတင္စစ္ေဆးရာ၌ သူပုန္ မ်ားဘက္မွ ခုခံကာကြယ္ေပးခဲ့သျဖင့္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားလာသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ၿငိမ္၍ ေခါင္းငုံ႔ခံသည့္ကာလမွာလည္း ဆုံးခန္းသို႔ ဦးတည္လာကာ ထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္ျခင္း သေဘာေဆာင္ေသာ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားသုံးစြဲရန္ တြန႔္ဆုတ္လိမ့္မည္မဟုတ္ေသာ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ရွိသည့္ မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ား လည္း နိုင္ငံေရးဇာတ္ခုံေပၚသို႔ ေရာက္ရွိလာပါသည္။

အသက္ (၁၈) ႏွစ္အရြယ္ ေအာင္ဆန္းသည္ ခပ္ရိုင္းရိုင္း အညာသားကေလးပင္ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို႔ကိုယ္မိမိတို႔ လူ႔မလိုင္ဟု အထင္ေရာက္ေနၾကၿပီး ေၾကာ့ရွင္းဝံ့ႂကြားစြာ ဝတ္ဆင္ေနထိုင္ၾကေသာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားမ်ား အသိုင္းအဝိုင္းတြင္ မ်က္ႏွာထားရႈသိုး⁠သိုးႏွင့္ အဝတ္အစား ပိုသီပတ္သီဝတ္ဆင္ေသာ ေအာင္ဆန္းသည္ အံမဝင္ဂြင္မက် ျဖစ္ေန၏။ ထို႔အျပင္ သူ႔ထက္သိမ္ေမြ႕ပါးနပ္ေသာ ေက်ာင္းေနဖက္မ်ား၏ ေဝဖန္ေနာက္ ေျပာင္မႈကိုလည္း ဂ႐ုမစိုက္ေၾကာင္း ေစာစီးစြာေပၚလြင္ေစခဲ့၏။

ေအာင္ဆန္း တကၠသိုလ္ေရာက္စ ပထမႏွစ္ပတ္တြင္ ေက်ာင္းသားသမဂၢမွ စကားရည္လုပြဲတရပ္ က်င္းပပါ သည္။ ထိုစကားရည္လုပြဲအၿပီး၌ ေအာင္ဆန္းသည္ ပရိသတ္အၾကားမွထကာ သူ႔အကို ေအာင္သန္း တင္သြင္း ေသာ “ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား နိုင္ငံေရးမလုပ္သင့္”ဟူသည့္ အဆိုကို ေထာက္ခံလိုက္ပါသည္။ ဤသည္မွာ မိသားစုေသြးစည္းေရး သေဘာေဆာင္သည့္ အျပဳအမူမဟုတ္ပါ။ ယုံၾကည္ခ်က္အရ လုပ္ေဆာင္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။

ေအာင္ဆန္း အဂၤလိပ္စကားေျပာရာတြင္ အသံထြက္ အမွားမွားအယြင္းယြင္း ကို႔ယို႔ကားရား ေခ်ာေမြ႕ေျပျပစ္ ျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္ သူ႔စကားမ်ားမွာ နားမလည္နိုင္သေလာက္ပင္ျဖစ္၏။ ပရိသတ္က ေျပာင္ေလွာင္သေရာ္ ေအာ္ဟစ္ၾကသျဖင့္ အကိုျဖစ္သူ အေတာ္ပင္အေနရခက္သြား၏။ ေအာင္ဆန္းကမူ ေၾကာက္ရြံ့၍ အသံေပ်ာက္ သြားျခင္းမရွိ။ ကဲ့ရဲ့သံမ်ား၊ ျမန္မာစကားႏွင့္သာေျပာရန္ ရိုင္းရိုင္းစိုင္းစိုင္း ေအာ္ဟစ္သံမ်ားကို လ်စ္လ်ဴရႈကာ အဆင့္အတန္းမမီေသာ သူ႔အဂၤလိပ္စကားကို ပါဠိအသုံးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ျဖည့္စြက္၍ သူေျပာလိုရာအားလုံးကို ၿပီးဆုံးေအာင္ ဆက္လက္ေျပာဆိုသြားပါသည္။

ထိုပထမစကားရည္လုပြဲ အျဖစ္အပ်က္သည္ ေနာင္အတြက္ အစဥ္အလာတရပ္ ခ်မွတ္ေပးလိုက္သကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားပါသည္။ ပရိသတ္က ကဲ့ရဲ့ရႈတ္ခ်ေနသည့္ၾကားကပင္ သူေျပာလိုရာကို အဂၤလိပ္စကားႏွင့္ေျပာျခင္း၊ သုန္သုန္မႈန္မႈန္ ေနတတ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ သူသည္ အူေၾကာင္ေၾကာင္နိုင္ေသာ အ႐ူးတေယာက္ဟူ၍ပင္ နာမည္ရခဲ့ ၏။

သို႔ေသာ္ ေအာင္ဆန္းသည္ အေဝဖန္ခံရမည္ကို ေၾကာက္ရြံ့ၿပီး သူလုပ္ကိုင္ရန္ ဆုံးျဖတ္ထားေသာကိစၥမ်ားကို မလုပ္ဘဲေနမည့္ လူမ်ိဳးမဟုတ္ပါ။ ေခတ္ၿပိဳင္ကမၻာတြင္ အဂၤလိပ္စကား အေရးပါပုံကို သိရွိနားလည္သျဖင့္ အဂၤလိပ္စကားကို ပိုင္ပိုင္နိုင္နိုင္သုံးစြဲနိုင္ရန္ သူ ႀကိဳးစား၏။ အဂၤလိပ္စာအုပ္မ်ားကို သဲႀကီးမဲႀကီးဖတ္ျခင္း၊ အျခားသူမ်ား ေျပာပုံဆိုပုံကို နားေထာင္ေလ့လာျခင္း၊ အဂၤလိပ္စာသင္ေက်ာင္းတြင္ ပညာဆည္းပူးခဲ့သူ မိတ္ေဆြရင္းတဦးထံမွ အကူအညီယူျခင္း စသည္တို႔ျဖင့္ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းထြက္ အညာသားတဦးအတြက္ ထူးျခားေလာက္ေသာ အဂၤလိပ္စကားက်င္လည္မႈကို သူရရွိလာ၏။

ထိုပထမစကားရည္လုပြဲတြင္ ေအာင္ဆန္း ေထာက္ခံခဲ့ေသာအဆိုမွာ သူ၏ ေရရွည္ယုံၾကည္ခ်က္တရပ္အား ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ကို သတိမူသင့္ပါသည္။ ထိုယုံၾကည္ခ်က္မွာ သံဃာေတာ္မ်ား နိုင္ငံေရးတြင္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ျခင္း မျပဳသင့္ေၾကာင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ မကြယ္လြန္မီ တႏွစ္ေက်ာ္ခန႔္က ေျပာၾကားခဲ့ေသာ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ အလယ္ပစၥယံညီလာခံမိန႔္ခြန္း၌ “ဘာသာေရးႏွင့္ နိုင္ငံေရးကို ေရာစပ္ပါမူ ဘာသာေရး၏ သေဘာတရားကို ဆန႔္က်င္ရာေရာက္ေပ၏”ဟု ေျပာခဲ့၏။ ရဟန္သံဃာမ်ားအား “အရွင္ဘုရားတို႔က သာသနာေတာ္ေရာင္ ထြန္းေျပာင္ေအာင္ အားထုတ္ေတာ္မူၾကပါ – ကမၻာသူကမၻာသားတို႔ ေမတၱာတရားပြားမ်ား၍ သမစိတၱႏွင့္ ညီရင္းအကို ေမာင္ရင္းႏွမကဲ့သို႔ ေနနိုင္ၾကပါလိမ့္မည္ -- ဤကဲ့သို႔ေဆာင္ရြက္မႈသည္ သာသနာဖက္ကသာၾကည့္၍ ျမင့္ျမတ္သည္မဟုတ္ပါ၊ တပည့္ေတာ္တို႔၏ နိုင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳးအတြက္ အျမင့္ျမတ္ဆုံးေသာ နိုင္ငံေရးကို ေဆာင္ရြက္ရာေရာက္ပါသည္ဘုရား” စသျဖင့္ ေလၽွာက္ထားခဲ့ပါသည္။

အမ်ားက နိုင္ငံေရးသတၱဝါ ပကတိအျဖစ္ျဖင့္ျမင္ၾကေသာ ေအာင္ဆန္းမွာ စင္စစ္တြင္ ဘာသာေရး၌ ေလးနက္စြာ တသက္လုံး စိတ္ဝင္စားသူပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေရနံေခ်ာင္း၌ ေက်ာင္းတက္ေနစဥ္ ဖခင္ကြယ္လြန္သြားသျဖင့္ ဝမ္းနည္းေၾကကြဲကာ ရဟန္းေဘာင္ဝင္ရန္ပင္ စိတ္ကူးခဲ့ပါသည္။ တကၠသိုလ္ေရာက္စအခ်ိန္ကလည္း အီတလီ လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ႀကီး ဦးေလာကနႏၵကို ၾကည္ညိဳေလးစားလွသျဖင့္ ဆရာေတာ္ႏွင့္ အတူလိုက္ၿပီး သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ မိခင္ထံ အခြင့္ေတာင္းဖူး၏။ အခြင့္ကား မရခဲ့ေပ။ သို႔ေသာ္ ေလာကုတၱရာကိစၥမ်ားကို ေအာင္ဆန္း ဆက္လက္၍ ဂ႐ုတစိုက္အေလးထားပါသည္။

နိုင္ငံေရးေလာကထဲသို႔ ေျခစုံပစ္ဝင္ၿပီးေနာက္ပိုင္း၌ပင္ သူႏွင့္ အရင္းႏွီးဆုံး မိတ္ေဆြတဦးအား သူ၏ “သစၥာတရားႏွင့္ လုံးဝအျပစ္ကင္းစင္မႈ ရွာပုံေတာ္ဘဝခရီး” အေၾကာင္းႏွင့္ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မေနာကံအရ ရိုးေျဖာင့္နိုင္ရန္ သတိျပဳႀကိဳးပမ္းေနေၾကာင္းတို႔ကို စာေရး၍ ရွင္းျပဖူးပါသည္။ ေခတ္လူငယ္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသိတရား ေခါင္းပါးေနသည္ကို စိုးရိမ္မိေၾကာင္း၊ ေလာကဒဏ္လွိုင္းမ်ားကို ႀကံ့ႀကံ့ခိုင္ ရင္ဆိုင္တြန္းလွန္နိုင္စြမ္းမရွိပါက ထိုအသိတရားမ်ား လုံးဝကြယ္ေပ်ာက္ၿပီး စိတ္ဓာတ္ဗလာ မြဲျပာက်ေသာအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိသြားမည္ကို စိုးရိမ္ပူပန္မိေၾကာင္း စသျဖင့္လည္း ေရးသားထားပါသည္။

ကိုေအာင္ဆန္း ေက်ာင္းသားနိုင္ငံေရးတြင္ ပါဝင္မႈမွာ အစ၌ ခပ္ေျဖးေျဖး မွန္⁠မွန္သာျဖစ္ေသာ္လည္း ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း၌ အရွိန္အဟုန္ ျမင့္မားလာ၏။ ထိုအခ်ိန္တြင္ သူသည္ ကိုႏု၊ ကိုလွေဖ (ေနာင္ ဗိုလ္လကၤ်ာ)၊ ကိုသိန္းေဖ၊ ကိုေက်ာ္ၿငိမ္း၊ ကိုရာရွစ္ကဲ့သို႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္အတူ စတင္လုပ္ကိုင္ေနၿပီး ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈတြင္ ထင္ရွားလာမည့္ ထိုလူငယ္မ်ားႏွင့္ ေအာင္ဆန္းတို႔ လက္တြဲကာ ေက်ာင္းသားမ်ား အေတာ္ပင္ ဂ႐ုျပဳရမည့္ နိုင္ငံေရးအင္အားစုတစုျဖစ္လာေအာင္ စည္း႐ုံးပါသည္။

သူ၏ ပညာေရးကို နတ္ေမာက္ႏွင့္ ေရနံေခ်ာင္းတို႔တြင္ သင္ၾကားၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တြင္ ဘီေအဘြဲ႕ကို အဂၤလိပ္စာေပ၊ ေခတ္သစ္သမိုင္း ႏွင့္ နိုင္ငံေရးသိပၸံ တို႔ျဖင့္ ရယူခဲ့သည္။ ကိုေအာင္ဆန္းတို႔လူစုသည္ အာဏာပိုင္အလိုေတာ္ရိမ်ား လႊမ္းမိုးထားေသာ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢကို ထိုးထြင္းဝင္ေရာက္နိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းျခင္းျဖင့္ စတင္လႈပ္ရွား၏။ ပထမတြင္ ေအာင္ျမင္မႈသိပ္မရွိခဲ့ေပ။ ၎တို႔အထဲမွ ကိုေက်ာ္ၿငိမ္းႏွင့္ ကိုသိန္းေဖတို႔သာ သမဂၢအမႈေဆာင္မ်ားအျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံရသည္။ သို႔ေသာ္ ေနာက္ ပိုင္းတြင္ ထက္သန္ေသာ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ႏွင့္ ဇြဲလုံ႔လတို႔၏ အက်ိဳးအျမတ္မ်ား ထြန္းကားလာ၏။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ား၏ စိတ္ေနစိတ္ထားလည္း ေျပာင္းလာ၏။ လႈပ္ရွားတက္ႂကြေသာ ျပည္ခ်စ္စိတ္လႊမ္းမိုး လာ၏။

၁၉၃၅-၃၆ စာသင္ႏွစ္အတြင္း ေက်ာင္းသားသမဂၢအမႈေဆာင္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အဓိကေနရာအား လုံး အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ ထက္သန္ေသာလူငယ္မ်ားက ရရွိသြားၾက၏။ ကိုေအာင္ဆန္းသည္ အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕ဝင္တဦးအျဖစ္ အေရြးခံရၿပီး သမဂၢမဂၢဇင္း၏ အယ္ဒီတာလည္း ျဖစ္လာပါသည္။

သူသည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၏ ေက်ာင္းသားသမဂၢတြင္ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ျခင္းခံခဲ့ရၿပီး ၎အဖြဲ႕မွ ထုတ္ေဝေသာ အိုးေဝမဂၢဇင္းတြင္ အယ္ဒီတာအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ‘ငရဲ‌ေခြးႀကီး လြတ္ေနၿပီ’ ဟူသည့္ တကၠသိုလ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိႀကီးတစ္ဦးကို ရည္ညႊန္းထားသည့္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ကိုေရးသားခဲ့သည္။၊ ေဆာင္းပါးရွင္အားေဖၚထုတ္ရန္ ေတာင္းဆိုသည္ကို မေဖာ္ျပျခင္း၊ ကိုႏုသည္လည္း ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးအား ပစ္⁠ပစ္ခါခါ ေဝ ဖန္မႈျဖင့္ ကိုႏု(ေနာင္ သခင္ႏု) ႏွင့္ အတူ တကၠသိုလ္မွ ထုတ္ပယ္ျခင္းခံရသည္။

တကၠသိုလ္စာေမးပြဲမ်ားစစ္ခ်ိန္ ျဖစ္ေလရာ ဤဆုံးျဖတ္ခ်က္မွာ အထူးေလးနက္သည့္ ကိစၥတရပ္ျဖစ္ပါသည္။ သပိတ္သတင္းမွာ ခ်က္ခ်င္းပင္ ဟိုေလးတေက်ာ္ျဖစ္သြားေလသည္။ ကိုႏု ႏွင့္ ကိုေအာင္ဆန္းတို႔ ေက်ာင္းထုတ္ခံခဲ့ရေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားထဲတြင္ မေက်နပ္မႈ၊ ေဒါသထြက္မႈ ပို၍မ်ားျပားလာ ေလသည္။ သို႔ျဖင့္ သပိတ္ေမွာက္ရန္ ဆုံးျဖတ္ၾကပါေတာ့သည္။ သတင္းစာမ်ားႏွင့္တကြ တနိုင္ငံလုံးက သပိတ္ေမွာက္ေက်ာင္းသားမ်ားကို ၾကင္နာစြာ ေထာက္ခံၾကပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ အမ်ားေထာက္ခံမႈကို ရယူနိုင္ ျခင္း၊ ေလးစားေလာက္ေအာင္ စီမံကြပ္ကဲနိုင္ျခင္း၊ စည္းကမ္းရွိျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ႏွင့္ ေက်ာင္းသားအင္အား၏ တန္ခိုးအာနိသင္ကို လူႀကီးပိုင္း နိုင္ငံေရးသမားမ်ား အသိအ မွတ္ျပဳလာၾကရသည္။ အစိုးရအေနျဖင့္လည္း သပိတ္ေမွာက္သူမ်ား၏ မေက်နပ္ခ်က္မ်ားကို ေလးနက္စြာ မ စဥ္းစား၍ မျဖစ္ေတာ့ပါ။ ေနာက္ဆုံး၌ နိုင္လူမင္းထက္ျပဳတတ္ေသာ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးမွာ အၿငိမ္းစားယူလိုက္ရ ၏။ တကၠသိုလ္အက္ဥပေဒတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားထည့္သြင္းလိုေသာ ျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားကို ေလ့လာရန္ ေကာ္မ တီတရပ္ကိုလည္း ဖြဲ႕စည္းလိုက္ရၿပီး အေရးမပါလွေသာ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကိုမူ လိုက္ေလ်ာလိုက္ေလသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ သမိုင္းတြင္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေက်ာင္းထုတ္သည့္ အမိန႔္ကို ႐ုတ္သိမ္းခဲ့ရသည္။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားသမဂၢ ႏွင့္ ေက်ာင္းသားသပိတ္ မႏၲေလးသို႔ ကူးဆက္ၿပီး ေနာက္ဖြဲ႕စည္းေသာ ျမန္မာနိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢ ႏွစ္ရပ္လုံး၌ ဥကၠ႒ အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ျခင္းခံရသည္။ ထိုႏွစ္မွာပင္ အစိုးရသည္ သူ႔အား ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အက္ဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ေကာ္မတီတြင္ ေက်ာင္းသားကိုယ္စားလွယ္ အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။

ဦးေအာင္ဆန္း ႏွင့္ အိုးေဝ မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာအဖြဲ႕

၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ သမဂၢႏွစ္ရပ္စလုံး၏ ဥကၠ႒ျဖစ္လာပါသည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ကိုေအာင္ဆန္း တကၠသိုလ္မွ ဝိဇၥာဘြဲ႕ ရၿပီး၍ ဥပေဒဝိဇၥာတန္းတြင္ တက္ေရာက္ေန၏။ ထိုကဲ့သို႔ ဥပေဒတန္းဆက္တက္ေနျခင္းမွာ တကၠသိုလ္တြင္ ဆက္လက္ေနထိုင္လႈပ္ရွားနိုင္ခြင့္ရရွိရန္ဟူေသာ အေၾကာင္းလည္း ပါဝင္ပါသည္။ ေျဖာင့္မတ္တည္ၾကည္ျခင္း၊ ဇြဲလုံ႔လႀကီးျခင္း၊ အလုပ္လုပ္နိုင္စြမ္းရွိျခင္း စသည္တို႔ေၾကာင့္ ကိုေအာင္ဆန္းအေနျဖင့္ ေလးစားျခင္း ခံရေသာ္ လည္း အျခားေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားကဲ့သို႔ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕၍ ဆက္ဆံေရးေျပျပစ္ျခင္းမရွိေသာ လူ႔ဂြ စာတဦးပင္ ျဖစ္ပါသည္။

သုန္သုန္မႈန္⁠မႈန္ေနတတ္ျခင္း၊ မသပ္ရပ္ျခင္း၊ စိတ္မပါလၽွင္ သူတပါး အေနရၾကပ္ေလာက္ေအာင္ တုံဏွိဘာေဝ ေနတတ္ျခင္း၊ စိတ္ပါျပန္ေတာ့လည္း သူတပါး မခံနိုင္ေလာက္ေအာင္ စကားေဖာင္ဖြဲ႕ျခင္းႏွင့္ အျခားေထာင့္မ က်ိဳးေသာ အမူအက်င့္တို႔ေၾကာင့္ ကိုေအာင္ဆန္း မၾကာခဏ အေဝဖန္ခံရပါသည္။ သူကိုယ္တိုင္လည္း “ရံဖန္ ရံခါ လူ႔ယဥ္ေက်းမ်ားႏွင့္ အသားမက်ခဲ့ေခ်၊ မ်က္ေစ့ေနာက္ ျမင္ျပင္းကပ္လာသည္။ ထိုအခါ လူ႔ယဥ္ေက်းမ်ား ႏွင့္ ငါ လူရိုင္းဟု ဇာတိခြဲပစ္ခ်င္သည့္ စိတ္မ်ားရွိလာသည္” ဟု ေရးသားခဲ့ဖူး၏။ သို႔ေသာ္ လူရိုင္းမ်ားကို ေအာင္ ဆန္းျမင္ပုံမွာ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္၏။ ရိုးေျဖာင့္တည္ၾကည္၊ က်န္းမာသန္စြမ္းၿပီး၊ လြတ္လပ္ခ်မ္းသာစြာ ေနထိုင္သူ မ်ားဟု သူက အမႊန္းတင္ထားျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။

ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုေအာင္ဆန္း

 ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ေက်ာင္းသားနိုင္ငံေရးမွ အမ်ိဳးသားနိုင္ငံေရးသို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့သည္။ ဤအခ်ိန္တြင္ သူသည္ ၿဗိတိသၽွဆန႔္က်င္ေရးသမားႏွင့္ ယုံၾကည္မႈျပင္းထန္ေသာ နယ္ခ်ဲ႕ဆန႔္က်င္ေရးသမား ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူသည္ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးဝင္တစ္ဦးျဖစ္လာေသာအခါတြင္ သခင္ (အရွင္သခင္/ဆရာ-ျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဗမာျပည္၏ အရွင္သခင္/ဆရာစစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕ႀကီးမ်ားက သူတို႔သာလၽွင္ သူတို႔သာလၽွင္ အသုံးျပဳရန္မတရား သိမ္းပိုက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။) တစ္ဦးပါျဖစ္လာသည္။ အသင္းႀကီးကို ၁၉၃၀ ခုႏွစ္ ေမတြင္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ အသင္းႀကီး၏ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈးအျဖစ္ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လအထိ ေဆာင္ရြတ္ခဲ့သည္။ ဤတာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္စဥ္ ၁၃၀၀ ျပည့္ အေရးေတာ္ပုံဟု လူသိမ်ားသည့္ နိုင္ငံတဝန္းသပိတ္ပြဲမ်ားကို လႈံေဆာင္ဦးေဆာင္ခဲ့သည္။ ထိုစဥ္ကပင္ ဗမာ့ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းႀကီးအားထူေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့ၿပီး ၎အဖြဲ႕ႀကီးမွာ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံး၊ ျမန္မာနိုင္ငံ ေက်ာင္းသားသမဂၢ၊ နိုင္ငံေရး နိုးၾကားေသာရဟန္းမ်ား၊ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ ဆင္းရဲသားပါတီတို႔ကို မဟာမိတ္ျပဳထားျခင္းျဖစ္ၿပီး သူသည္ ယင္းမဟာမိတ္အဖြဲ႕၏ အတြင္းေရးမႈးျဖစ္လာခဲ့သည္။

သူ၏ သမိုင္းတြင္ လူအမ်ားေကာင္းစြာ မရွင္းလင္းေသာအခ်က္မွာ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လတြင္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို ထူေထာင္ခဲ့သူ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးႏွင့္ ပထမဆုံး အေထြေထြအတြင္းေရးမႈး ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းပင္ ျဖစ္သည္။ မ်ားမၾကာမီတြင္ သူသည့္ ျပည္သူ႔ေတာ္လွန္ေရးပါတီကို ထူေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ယင္းအဖြဲ႕ကို ဆိုရွယ္လစ္ပါတီဟု ျပန္လည္အမည္ေပးခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ အိႏၵိယနိုင္ငံ ရမ္ဂါတြင္ က်င္းပေသာ အိႏၵိယ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာင္ စည္းေဝးပြဲသို႔တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရသည္ ၿဗိတိသၽွတို႔ကို သခင္တို႔က ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ဖမ္းဝရမ္းထုတ္ျပန္ခဲ့ရာ သူသည္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ ေျပးခဲ့ရသည္။ ပထမတြင္ သူသည္ တ႐ုတ္ျပသည္သို႔သြား၍ ကြန္ျမဴနစ္တ႐ုတ္မ်ားထံ အကူအညီေတာင္းရန္ ရည္ရြယ္ေသာ္လည္း ဂ်ပန္စစ္တပ္မွ ျပည္သိမ္းတပ္မ်ားက သူ႔အား အမြိဳင္ၿမိဳ႕တြင္ ၾကားျဖတ္တားဆီးၿပီး ဂ်ပန္ျပည္သို႔သာ သြားရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ေလသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ဂ်ပန္ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာအရာရွိႀကီးမ်ား(အေရွ႕တန္းဝဲမွ စတုထၱေျမာက္)

ဒုတိယကမၻာစစ္‌ကာလ
၁၉၃၉ ခုႏွစ္ ဥေရာပတိုက္တြင္ ဒုတိယကမၻာစစ္မီး စတင္ေလာင္ကၽြမ္းၿပီး မ်ားမၾကာမီ ‘ကိုလိုနီဝါဒအခက္၊ လြတ္လပ္ေရးအခ်က္’ ဟုျမင္ကာ ‘ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းႀကီး’ တည္ေထာင္နိုင္ရန္ သခင္ေအာင္ဆန္း ကူညီေပးခဲ့ပါ သည္။ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ ဆင္းရဲသားပါတီ၊ ဒို႔ဗမာအစည္းအ႐ုံး၊ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကနိုင္ငံေရးသ မားမ်ား စုေပါင္းဖြဲ႕စည္းလိုက္ေသာ ထို ‘ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းႀကီး’ သည္ သခင္ေအာင္ဆန္း၏ တီထြင္မႈျဖစ္သည္ဟု သခင္ႏုက သတ္မွတ္ခဲ့၏။ ‘ထြက္ရပ္ဂိုဏ္းႀကီး’ ၏ ျပည္သူလူထုကို တိုက္တြန္းေဆာ္ဩခ်က္မွာ စစ္ၿပီးသည္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးေပးရန္သေဘာတူေသာ ကတိရမွသာလၽွင္ ၿဗိတိသ်စစ္ေရးႀကိဳးပမ္းခ်က္မ်ားကို ကူညီပံ့ပိုးရမည္။ ၿဗိတိသၽွအစိုးရအေနႏွင့္ ထိုကဲ့သို႔ကတိေၾကညာခ်က္မျပဳပါက စစ္ေရးႀကိဳးပမ္းခ်က္မ်ားကို အင္တိုက္အားတိုက္ ဆန႔္က်င္ရမည္။ တုံ႔ျပန္သည့္အေနႏွင့္ ၿဗိတိသၽွအစိုးရသည္ အမ်ိဳးသားေရးလႈပ္ရွားေနသူအမ်ားအျပားကို ဖမ္း ဆီးလိုက္ပါသည္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ ကုန္ဆုံးခ်ိန္၌ သခင္ေခါင္းေဆာင္ အေျမာက္အျမားႏွင့္ ေဒါက္တာဘေမာ္တို႔မွာ ေထာင္ထဲေရာက္ေနၾကေပၿပီ။ သခင္ေအာင္ဆန္းကို ဖမ္းဆီးရန္ ဝရန္းအမိန႔္ထုတ္ခဲ့ေသာ္လည္း အခ်ိန္မီသတိ ေပးခ်က္ရသျဖင့္ သူသည္ ေျခရာေဖ်ာက္ကာ တိမ္းေရွာင္သြားနိုင္ခဲ့သည္။

စစ္ဝတ္စုံျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း

ဂ်ပန္ႏွင့္ ပူေပါင္းျခင္း
သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲရန္ လိုအပ္ေကာင္းလိုအပ္မည္ဟု ယူဆခဲ့သည္မွာ ကာလအတန္ၾကာကပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လတြင္ သခင္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္လွၿမိင္ (ေနာင္အခါ ဗိုလ္ရန္ေအာင္ဟုထင္ရွားသူ)တို႔ ျမန္မာျပည္မွ ဟိုင္လီအမည္ရွိ သေဘၤာႏွင့္ ထြက္ခြာခဲ့ရာ တ႐ုတ္နိုင္ငံ အမြိဳင္ၿမိဳ႕ရွိ ‘အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေဒသ’ ျဖစ္ေသာ ကူလန္စုသို႔ ေရာက္သြားၾကပါသည္။ ထိုေနရာ၌ သူတို႔ႏွစ္ဦး လအနည္းငယ္မၽွ ေသာင္တင္ေနၿပီး တ ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ရန္ ႀကိဳးစားခ်က္မ်ားလည္း ေအာင္ျမင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္မ်ားႏွင့္ အဆက္အသြယ္ မလုပ္နိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ဂ်ပန္ကိုယ္စားလွယ္တဦး သူတို႔အား ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ အရာရွိတဦးျဖစ္သူဗိုလ္မႉးႀကီးစူဇူကီေကအီဂ်ီႏွင့္ေတြ႕ရန္ တိုက်ိဳသို႔ ေလယာဥ္ႏွင့္ပို႔လိုက္ပါသည္။ ထိုဗိုလ္မႉးႀကီး သည္ ေနာင္အခါ၌ ‘ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးကို ကူညီရန္ႏွင့္ တ႐ုတ္ျမန္မာလမ္းမႀကီးကို ပိတ္ဆို႔ရန္’ ရည္ ရြယ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ တည္ေထာင္ေသာ မီနာမီကီကန္ လၽွို႔ဝွက္အသင္း၏ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ထင္ရွားမည့္သူျဖစ္ ပါသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံေရးသမားမ်ားႏွင့္ ဂ်ပန္တို႔အၾကားအဆက္အသြယ္ရွိျခင္းမွာ အသစ္အဆန္းမဟုတ္ေခ်။ေဒါက္တာ ဘေမာ္ေနရာ၌ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာေသာဦးေစာသည္ ဂ်ပန္ေထာက္ပံ့မႈေၾကာင့္ ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝလာသူဟူ၍ နာမည္ထြက္ခဲ့ပါသည္။ ေဒါက္တာဘေမာ္ကိုယ္တိုင္လည္း ‘ထြက္ရပ္ဂိုဏ္း’ အတြက္ ဂ်ပန္တို႔ထံမွ အကူအညီ ရွာခဲ့ပါသည္။ ေဒါက္တာဘေမာ္၏ အစိုးရအတြင္း ဝန္ႀကီးတဦးျဖစ္ခဲ့ေသာ ဝါရင့္နိုင္ငံေရးသမားႀကီး ေဒါက္တာ သိမ္းေမာင္ကမူ ဂ်ပန္သို႔ အလည္အပတ္သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး ဂ်ပန္-ဗမာ ခ်စ္ၾကည္ေရးအသင္းကို ေရွ႕ေဆာင္ တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၄၀ ခုႏွစ္လယ္တြင္ ဗိုလ္မႉးႀကီးစူဇူကီး ျမန္မာျပည္သို႔ အလည္ေရာက္စဥ္က ေဒါက္ တာသိမ္းေမာင္ႏွင့္ ေတြ႕ခဲ့၏။ ဤေတြ႕ဆုံဆက္သြယ္မႈမွတဆင့္ ဂ်ပန္မ်ားက အမြိဳင္ေရာက္ သခင္ႏွစ္ဦးအား ရွာေဖြေတြ႕ရွိနိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ျပန္လာသည္။ ဖူမီမာရိုကိုနိုး အစိုးရထံမွ လက္နက္ႏွင့္ ေငြေၾကးေထာက္ပံမႈ ကတိကဝတ္မ်ားရလာသည္။ သူသည္ ရဲေဘာ္သုံးက်ိတ္အဖြဲ႕ဝင္မ်ားႏွင့္ အတူ စစ္သင္တန္းတက္ေရာက္ရန္ ဂ်ပန္ျပည္သို႔ ေခတၱျပန္လည္ ထြက္ခြာသြားခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာတြင္ လၽွို႔ဝွက္ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႕ မီနာမီကီးကန္း၏ အကူအညီျဖင့္ ျမန္မာျပည္လမ္းမႀကီးအား ပိတ္ဆို႔ရန္ႏွင့္ ျပည္တြင္းရွိ အမ်ိဳးသားပုန္ကန္ထႂကြမႈအား ေထာက္ပံ့ကူညီရန္အတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဗိုလ္မႈးႀကီး ဆူဇူကီး၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ဗမာ့လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ကို ထိုင္းနိုင္ငံ ဗန္ေကာက္ၿမိဳ႕ (ထိုအခ်ိန္တြင္ ထိုင္းနိုင္ငံမွာ ဂ်ပန္သိမ္းပိုက္မႈ ေအာက္တြင္ ရွိသည္) တြင္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရာထူးကို ရယူခဲ့ၿပီး ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

၁၉၄၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ သခင္ေအာင္ဆန္းသည္ တ႐ုတ္သေဘၤာသားအသြင္ျဖင့္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္ ေရာက္လာေလသည္။ သူမွတဆင့္ ဂ်ပန္တို႔ကမ္းလွမ္းလိုက္သည့္ သေဘာတူညီခ်က္အရ၊ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ ရန္ လက္နက္မ်ားႏွင့္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မည္ဟု ျမန္မာတို႔က နားလည္ခဲ့၏။ ထို႔ျပင္ လက္ေရြးစင္လူငယ္တစု ကို စစ္သင္တန္းေပးမည္။ ထိုလူငယ္မ်ားကို ျမန္မာနိုင္ငံမွ ခိုးထုတ္သြားရန္ လိုေပမည္။ သခင္ေအာင္ဆန္း ျမန္ မာျပည္၌ ၾကာျမင့္စြာမေနပါ။ ဂ်ပန္သို႔ သခင္လွေဖႏွင့္ အျခားလူငယ္သုံးဦးတို႔ႏွင့္အတူ ျပန္သြားပါသည္။ ထို အုပ္စုမွာ ‘ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္’ ၏ ေရွ႕ေျပးတပ္ဦး ျဖစ္ပါသည္။

ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္သည္ ဟိုင္နန္ကၽြန္း၌ ပင္ပန္းႀကီးစြာ စစ္ပညာသင္ယူရပါသည္။ ၎တို႔အနက္ သခင္ေအာင္ ဆန္း၊ သခင္လွေဖ (ဗိုလ္လကၤ်ာ)၊ သခင္ေအာင္သန္း(ဗိုလ္စၾကၤာ)ႏွင့္ သခင္ထြန္းအုပ္တို႔ကို စစ္ဌာနဦးစီးကြပ္ ကဲေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတို႔ကို အထူးေလ့လာရန္ ေရြးခ်ယ္လိုက္ပါသည္။ သခင္ပါတီ အုပ္စုတစုကို ကိုယ္စားျပဳ ေသာ သခင္ထြန္းအုပ္အား နိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တင္ေျမႇာက္လိုက္၏။ သို႔ေသာ္လည္း သခင္ေအာင္ဆန္း သည္ ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္၏ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ထင္ထင္ရွားရွား ေပၚထြက္လာသည္။ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မ ေတာ္ ဖြဲ႕ေသာအခါ၌လည္း တပ္မေတာ္၏ ၿပိဳင္ဘက္မရွိေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာေလသည္။ သခင္ေအာင္ဆန္း သည္ ကိုယ္ခႏၶာညႇက္ၿပီး အားေကာင္းသန္မာလွျခင္းမရွိေသာ္လည္း တိုက္ေရးခိုက္ေရးကၽြမ္းက်င္ကာ သတၱိရွိ ၍ အပင္ပန္းခံနိုင္ေသာ စစ္သားတဦးျဖစ္လာ၏။

လူငယ္စစ္သင္တန္းသားမ်ားသည္ ဂ်ပန္နည္းျပဆရာအခ်ိဳ႕ကို ေလးစားခ်စ္ခင္ၾကေသာ္ လည္း၊ ဂ်ပန္စိတ္ေနသေဘာထားအခ်ိဳ႕ကိုမူ မ်ားစြာမႏွစ္ၿမိဳ႕ရကား ၁၉၄၁ ခုႏွစ္ကုန္ပိုင္း ျမန္မာျပည္တြင္းသို႔ မခ်ီတက္မီကပင္ ဗမာႏွင့္ ဂ်ပန္တို႔အၾကား ကေတာက္ကဆျဖစ္မႈမ်ား စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ၿမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္သည္ ဂ်ပန္တို႔လက္ေအာက္သို႔ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ က်ေရာက္သြားၿပီး (ဒုတိယ ကမၻာစစ္အတြင္း ျမန္မာနိုင္ငံ စစ္ဆင္ေရး၏ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ အျဖစ္) ဂ်ပန္စစ္ဘက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕က တိုင္းျပည္ကို သိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ဇူလိုင္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဘီအိုင္ေအ တပ္မေတာ္အား ျမန္မာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) အျဖစ္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ သူသည္ အဖြဲ႕၏ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဆက္လက္ရပ္တည္ခဲ့ေသာ္လည္း ဤအႀကိမ္တြင္ ဗိုလ္မႈးႀကီးေအာင္ဆန္း အျဖင့္သာေနခဲ့သည္။ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ သူ႔အား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရာထူးသို႔ ျပန္လည္ခန႔္အပ္ခဲ့သည္။ မ်ားမၾကာမီတြင္ ဂ်ပန္နိုင္ငံသို႔ ဖိတ္ေခၚျခင္းခံရၿပီး ဂ်ပန္ဧကရာဇ္မွ တက္ေနဝန္းဂုဏ္ထူးေဆာင္ ဘြဲ႕ကို ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္ ၁ ရက္တြင္ ဂ်ပန္တို႔က ျမန္မာနိုင္ငံအား လြတ္လပ္ေရးေၾကျငာေပးခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား စစ္ဝန္ႀကီးအျဖစ္ ခန႔္အပ္ၿပီး ၎၏ တပ္မေတာ္ကိုလည္း ဗမာ့အမ်ိဳးသားတပ္မေတာ္ (ဘီအင္ေအ)ဟု ေျပာင္းလဲေခၚေဝၚခဲ့သည္။ သူ၏ ဂ်ပန္တို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းမႈမွာ ၾကာ⁠ၾကာမခံေပ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဂ်ပန္မ်ားေျပာသည့္ လြတ္လပ္ေရးဆိုသည္ကို သံသယဝင္လာသည္။ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ ဆက္ဆံသည့္ ဆက္ဆံေရးကိုလည္း မႏွစ္ၿမိဳ႕ေပ။ ဂ်ပန္တပ္မ်ားမဝင္ေရာက္မီကပင္ ဖက္ဆစ္တို႔၏ အႏၲာရာယ္ကို ႀကိဳတင္သတိေပးခဲ့သည့္ ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ေသာ သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ သခင္စိုးတို႔၏ အကူအညီျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဂ်ပန္မ်ားအား တိုက္ထုတ္ရန္ အိႏၵိယျပည္ရွိ ၿဗိတိသၽွအာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ တိတ္တဆိတ္ ဆက္သြယ္ခဲ့ၿပီး လၽွို႔ဝွက္အစီအစဥ္မ်ားကို ေရးဆြဲခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္တြင္ သူသည္ ဘီအင္ေအတပ္ကို ဦးေဆာင္၍ ဂ်ပန္က်ဳးေက်ာ္သူမ်ားအား မဟာမိတ္တို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ တိုက္ထုတ္ခဲ့ေလသည္။ မတ္လ ၂၇ ရက္ေန႔ကို ေတာ္လွန္ေရးေန႔ဟု သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ေနာင္တြင္ စစ္အစိုးရမွ တပ္မေတာ္ေန႔ဟု ေျပာင္းလဲေခၚတြင္ခဲ့ေလသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အက္တလီ

ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေခတ္
‌ၿဗိတိသၽွမ်ား ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လာ၍ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတစ္ခုကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ ဖက္ဆစ္ဆန႔္က်င္ေရးအဖြဲ႕ကို ညီညြတ္ေသာတပ္ေပါင္းစုအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းဖြဲ႕စည္းခဲ့ရာတြင္ ဘီအင္ေအ၊ ကြန္ျမဴနစ္၊ ဆိုရွယ္လစ္မ်ား ပါဝင္ၾကၿပီး ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လတြင္ ‘ဖက္ဆစ္ဆန႔္က်င္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ႀကီး’ (ဖဆပလ) အျဖစ္ အသစ္ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ဗမာ့အမ်ိဳးသားတပ္မေတာ္ကိုလည္း မ်ိဳးခ်စ္ ဗမာ့တပ္မေတာ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြဲ႕စည္းခဲ့၍ ဂ်ပန္မ်ားကို တိုက္ထုတ္ၿပီးေနာက္ တျဖည္း⁠ျဖည္းဖ်က္သိမ္းခဲ့သည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလက သီဟိုဠ္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကန္ဒီအစည္းအေဝးမွ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအရ မ်ိဳးခ်စ္ဗမာ့တပ္မေတာ္သားမ်ားအား ၿဗိတိသၽွတပ္မေတာ္ေအာက္ရွိ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေအာက္သို႔ သြတ္သြင္းယူခဲ့သည္။ စစ္ျပန္ရဲေဘာ္အခ်ိဳ႕ကို ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္တပ္အျဖစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ေအာက္တြင္ အရန္အင္အားျဖင့္ ဖြဲ႕ထားၿပီး လူျမင္ကြင္းတြင္ ေျဗာင္က်က် စစ္ေရးေလ့က်င့္ခဲ့ၾကရာ ၿဗိတိသၽွအာဏာပိုင္မ်ား၏ အစပိုင္းက မလိုက္ေလ်ာလိုမႈမ်ားကို ျပယ္ေစခဲ့ဟန္တူ၏။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ဗမာ့တပ္မေတာ္၏ ဒုတိယစစ္ေဆးေရးမႈးရာထူးကို ကမ္းလွမ္းခဲ့ေသာ္လည္း အရပ္သားနိုင္ငံေရးသမား ဘဝကို သာ ေရႊးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဖဆပလ အဖြဲ႕၏ ဥကၠ႒ အျဖစ္ လြန္ခဲ့ေသာ ေအာက္တိုဘာက ျမန္မာျပည္ အရပ္ဘက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျပန္လည္ ထူေထာင္ၿပီးေနာက္ ခန႔္အပ္ျခင္းခံရသည္။ စက္တင္ဘာလတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ အမႈေဆာင္ေကာင္စီ၏ ဒုတိယ ဥကၠ႒ အျဖစ္ ၿဗိတိသၽွဘုရင္ခံအသစ္ ဆာဟူးဘတ္ရန႔္မွ ခန႔္ထားျခင္းခံရၿပီးေနာက္ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ နိုင္ငံျခားေရးရာတို႔ကို တာဝန္ေပးအပ္ခဲ့သည္။ ရန႔္ႏွင့္ ေမာင္ဘတ္တန္တို႔သည္ ယခင္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္ေဟာင္း ဆာေဒၚမန္စမစ္ႏွင့္ ဝင္စတန္ခ်ာခ်ီတို႔က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ‘သစၥာေဖာက္ သူပုန္ေခါင္းေဆာင္’ ဟု သမုတ္ခဲ့သည္ကို လက္မခံခဲ့ေပ။ ဖဆပလ အဖြဲ႕တြင္လည္း ကြန္ျမဴနစ္မ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရးႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ကို ဦးေဆာင္သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ အၾကားကြဲၾကရာမွ အမႈေဆာင္ေကာင္စီတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေနရာယူသည္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဖဆပလ အဖြဲ႕မွ သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ တို႔ကို ထုတ္ပစ္ခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ လုံး⁠လုံးလ်ား⁠လ်ားျဖစ္ေနၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ၿဗိတိသၽွ၏ ဗီတိုက်ခံနိုင္လ်က္ ရွိသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၂၇ ရက္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ၿဗိတိသၽွ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ကလီမင့္အက္တလီ တို႔သည္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕တြင္ တစ္ႏွစ္အတြင္း ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးကို ေပးရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။ သူသည္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးကို တာဝန္ခံ ရယူေပးခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ နယူးေဒလီၿမိဳ႕၌ တစ္ေထာက္ရပ္နားစဥ္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတြင္ သူက ျမန္မာတို႔သည္ အႂကြင္းမဲ့လြတ္လပ္ေရးကို လိုလားေၾကာင္း၊ ဓနသဟာယ အဆင့္ကို မလိုလားေၾကာင္း ဤအေျခအေနကို ရရွိရန္ အၾကမ္းဖတ္သည့္နည္း သို႔မဟုတ္ မဖက္သည့္နည္း သို႔မဟုတ္ ႏွစ္နည္းစလုံးတို႔ကို အသုံးျပဳရန္တြန႔္ဆုတ္ေနမည္ မဟုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ အဆုံးသတ္တြင္ သူသည္ အေကာင္းဆုံးျဖစ္လာရန္ ေမၽွာ္လင့္ထားေသာ္လည္း အဆိုးဆုံးကိုလည္း ရင္ဆိုင္ရန္ျပင္ဆင္ထားေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕က သူ႔အား ကရင္လူမ်ိဳးတို႔အေပၚ ၿဗိတိသၽွတို႔အားသစၥာရွိမႈ၊ ဂ်ပန္ႏွင့္ ဘီအိုင္ေအတပ္မ်ားကို ျပန္လည္တိုက္ခိုက္မႈတို႔ကို အေၾကာင္းျပဳ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့ျခင္းႏွင့္ ပတ္သတ္၍ တာဝန္ရွိသည္ဟု ယူဆၾကသည္။ ေဒၚမန္စမစ္သည္ ဖဆပလ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ လန္ဒန္သို႔ လာေရာက္ရန္ ကိစၥကို ျငင္းပယ္ခဲ့ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအားလည္း စစ္အတြင္းက သူႀကီးတစ္ဦးအား ကြက္မ်က္မႈႏွင့္ အေရးယူရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ သခင္ျမ၊ Lord Pethwick-Lawrence၊(၁၉၄၇ ခုႏွစ္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၌

၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၂ ရက္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ဆာေမာင္ႀကီး၊ ဗိုလ္မႉးေအာင္၊ ၿမိဳ႕မ-ဦးသန္းႂကြယ္၊ အျခားတိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ အတူ ပင္လုံညီလာခံတြင္ တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး၊ စည္းလုံးညီညြတ္ေရးေဖာ္ေဆာင္သည့္ စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။ ဧၿပီတြင္ ဖဆပလသည္ တိုင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲႀကီးတြင္ ေနရာ ၂၀၂ ေနရာအနက္ ၁၉၆ ေနရာကို ရရွိ အနိုင္ယူခဲ့သည္။ ဇူလိုင္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ျမန္မာနိုင္ငံ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္ ေဆြေႏြးပြဲမ်ားကို ရန္ကုန္ရွိ ဆိုရန္တာဗီလာတြင္ က်င္းပခဲ့သည္။

လြတ္လပ္ေရးမရမီ လအနည္းငယ္အလို ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အတူ သူ၏ အစ္ကို ဦးဘဝင္း အပါအဝင္ အသစ္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ကက္လိနက္ဝန္ႀကီး ေျခာက္ဦးတို႔ကို လုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္ ခံခဲ့ၾကရသည္။ လုပ္ႀကံမႈမွာ သူ၏ ၿပိဳင္ဘက္ျဖစ္သူ ဦးေစာ၏ လက္ခ်က္ဟု ယူဆရေသာ္လည္း ဦးေစာ၏ တရားခြင္စစ္ေဆးခ်က္မ်ားမွာ သံသယ ျဖစ္စရာမ်ား ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရ ရွိခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ မိသားစု

(ဇနီး ေဒၚခင္ၾကည္၊ သားႀကီး ေအာင္ဆန္ဦး၊ သားလတ္ ေအာင္ဆန္းလင္း၊ သမီးငယ္ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္)

 မိသားစု

၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္တြင္ ေဒၚခင္ၾကည္ႏွင့္ ထိမ္းျမားခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ညီမျဖစ္သူက ကြန္ျမဴနစ္ ေခါင္းေဆာင္သခင္ သန္းထြန္းႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သမီး ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ယခုအခါ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ကို ေခါင္းေဆာင္လ်က္ရွိသည္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္တြင္ ေဒၚခင္ၾကည္ႏွင့္ ထိမ္းျမားခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ညီမျဖစ္သူက ကြန္ျမဴနစ္ ေခါင္းေဆာင္သခင္ သန္းထြန္းႏွင့္ အေၾကာင္းပါခဲ့ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သမီး ေဒၚ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ယခုအခါ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ကို ေခါင္းေဆာင္လ်က္ရွိသည္။

သူ၏ သားတစ္ဦးျဖစ္သူ ေအာင္ဆန္းလင္းမွာ ၈ ႏွစ္သား အရြယ္တြင္ ေရနစ္ေသဆုံးခဲ့သည္။ အျခားသားတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေအာင္ဆန္းဦးမွာ အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ အလုပ္လုပ္လ်က္ရွိသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဇနီးေဒၚခင္ၾကည္သည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၂၇ ရက္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ျမန္မာျပည္သူျပည္သား အမ်ားစု သက္ဝင္ယုံၾကည္သည့္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီလထုတ္ ဂႏၶေလာက မဂၢဇင္းတြင္ Burma and Buddhism ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ႏွင့္ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ေရးသားခဲ့ေလသည္။ အသက္ (၂၀)အရြယ္က အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားခဲ့သည့္ ထိုေဆာင္းပါးထဲတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ‘ဗုဒၶဘာသာ၏ အႏွစ္သာရမွာ ေဝဖန္ဆန္းစစ္၍ လက္ေတြ႕က်င့္သုံးနည္း ျဖစ္သည္။ ထိုနည္းမွာလည္း ေကသမုတၱိသုတ္ေခၚ ကာလာမသုတၱန္လာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား၏ ေဟာၾကားခ်က္ျဖစ္သည္။ ထိုေဟာၾကား ခ်က္မွာ အယူဝါဒတခု၏ အမွားအမွန္ကို ဆုံးျဖတ္ရာတြင္ တဆင့္ၾကားမၽွျဖင့္လည္း ဟုတ္ၿပီ မွန္ၿပီဟု လက္မခံသင့္၊ မိရိုးဖလာ အယူဝါဒျဖစ္၍လည္း လက္မခံသင့္၊ ဤအရာသည္ ဤသို႔ျဖစ္သကဲ့ဟူေသာ ေကာလာဟာလျဖင့္လည္း လက္မခံသင့္၊ က်မ္းဂန္စာေပႏွင့္ ညီညြတ္သည္ဆို႐ုံႏွင့္လည္း လက္မခံသင့္၊ မိမိတို႔ ယုံၾကည္ထိုက္ေသာ ပုဂၢိဳလ္၏ စကားျဖစ္သည္ဟုဆိုကာ ပုဂၢိဳလ္စြဲျဖင့္လည္း လက္မခံသင့္၊ မိမိတို႔ ေလးစားေသာ ဆရာ၏ စကားျဖစ္သည္ဟုဆိုကာ ဆရာစြဲျဖင့္လည္း လက္မခံသင့္ဘဲ ေဝဖန္ဆန္းစစ္ကာ လက္ေတြ႕လုပ္ၾကည့္၍ အက်ိဳးရွိသည့္ အယူဝါဒ (ဝိဘဇၥဝါဒ)ကိုသာ လက္ခံရမည္ ဆိုသည့္အခ်က္ ျဖစ္သည္၊ ဗုဒၶဘာသာ၏ အႏွစ္သာရျဖစ္ေသာ အထက္ေဖာ္ျပပါ ဝိဘဇၥဝါဒကိုသုံး၍ ျမန္မာနိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္ တိုးတက္ႀကီးပြားေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္သြားၾကရန္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံသားအားလုံး၏ အဓိကတာဝန္ ျဖစ္သည္’ ဟူ၍ ဗုဒၶဘာသာအေပၚ သူ၏ အျမင္ႏွင့္ တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ ေရးႏွင့္ တိုးတက္ႀကီးပြားေရးအတြက္ ဗုဒၶဘာသာ၏ အႏွစ္သာရကို လက္ေတြ႕က်င့္သုံးနိုင္ေၾကာင္း ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် ေဆြးေႏြးတင္ျပထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ေနအိမ္

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အႏုပညာ
စာေရးဆရာႀကီး ဒဂုန္တာရာက သူ၏ ‘႐ုပ္ပုံလႊာ’ အဖြဲ႕အႏြဲ႕တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ‘ေအာင္ဆန္း (သို႔မဟုတ္) အရိုင္း’ ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ေရးသားခဲ့သည္ကို ဖတ္ရဖူးသည္။ ဆရာဒဂုန္တာရာက သူ၏ ႐ုပ္ပုံလႊာအဖြဲ႕တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရး အေၾကာင္းကိုသာ အစဥ္အျမဲ ေတြးေတာေနၿပီး က်န္သည့္အရာမ်ားကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲ ေနတတ္ပုံ၊ လူရိုင္းတဦးႏွင့္ ပုံပန္းသ႑ာန္တူကာ ဆက္ဆံရခက္ၿပီး ဂြတီးဂြက် နိုင္လွပုံ၊ သူ ယုံၾကည္ရာကို စိုက္လိုက္မတ္တတ္ႏွင့္ တဇြတ္ထိုး လုပ္တတ္ပုံ၊ သို႔ေသာ္ သူ႔တြင္ အႏုပညာဓာတ္ခံရွိပုံ စသည္တို႔ကို ရသဟန္ႏွင့္ လွလွပပ ျခယ္မႈန္းခဲ့ေလသည္။ ထို႐ုပ္ပုံလႊာ အဖြဲ႕အႏြဲ႕ကိုဖတ္ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ‘ကိုေဌးၿမိဳင္ ေျပာသေလာက္လည္း ငါမရိုင္းေသးပါဘူးကြာ’ ဟု သူ၏ ကိုယ္ရံေတာ္ ဗိုလ္ထြန္းလွကို ရယ္ေမာကာ ေျပာခဲ့ဖူးေၾကာင္း ေဆာင္းပါးတပုဒ္တြင္ ဖတ္ရဖူးသည္။ ထို႔အျပင္ အလကၤာေက်ာ္စြာ ၿမိဳ႕မၿငိမ္း၏ ‘သက္ေဝ’၊ ‘ကဥၥန’ သီခ်င္းမ်ားကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ႏွစ္သက္ပုံ၊ ပင္လုံစာခ်ဳပ္အတြက္ ရွမ္းျပည္သို႔အသြား အင္းေလးကန္ထဲ ေလွစီးေနစဥ္ ‘ေလွကေလးကို ေလွာ္မည္ … ေဘးမသမ္းဘဲ ေအးခ်မ္းေတာ့မည္ …’ ဆိုသည့္ အဆိုေတာ္ ဒိုရာသန္းေအး၏ သီခ်င္းအား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ညည္းတြားပုံတို႔ကို ဖတ္ရသည့္အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သည္ တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးအတြက္ မအားလပ္ေအာင္ အလုပ္မ်ားေနလင့္ကစား သူ၏ ရင္ထဲ၌မူ အႏုပညာဓာတ္အျပည့္ ကိန္းေအာင္ေနေၾကာင္း အထင္အရွား ေတြ႕ရေလသည္။ ‘ဗမာအက၊ ဗမာဂီတေတြဟာ ဟိုဘက္က လွည့္လာတာေတြရွိတယ္။ ဒါေတြကို စုံစမ္းရမယ္။ အာရွတိုက္သားေတြ တဦးနဲ႔တဦး ဘယ္လို ဆက္စပ္မႈ ရွိတယ္ဆိုတာ ေလ့လာရမယ္၊ ကၽြန္ေတာ္လည္း အႏုပညာသမားပါဗ်ာ’ ဟူ၍လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေျပာၾကားခဲ့ဖူးသည္။ ထိုစကားကို ေထာက္ရႈျခင္းျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ အႏုပညာအေပၚ စိတ္ဝင္တစားရွိပုံႏွင့္ အႏုပညာသမားအျဖစ္ ဂုဏ္ယူဝင့္ႂကြားခ်င္ပုံကို ရိပ္စားမိၿပီး လူသားတိုင္းအေပၚ အႏုပညာ၏ ညႇို႔ငင္ဖမ္းစားမႈအား ႀကီးမားပုံကို ဆက္စပ္ ေတြးေတာေနမိပါသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ပညာ
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ပညာႏွင့္ ပတ္သက္၍ သူျမင္သည့္ အဓိပၸာယ္ကိုလည္း သူ၏ ကိုယ္တိုင္ေရး အတၳဳပၸတၱိတြင္ ရွင္းျပခဲ့ရာ အလြန္ပင္ မွတ္သားဖြယ္ ေကာင္းသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ‘ပညာသည္ စာအုပ္မ်ားထဲ၌သာ ရွိသည္မဟုတ္။ စာအုပ္မ်ားကို ေက်ာ္၍ ျမင္စြမ္းနိုင္ျခင္းကို ေဆာင္နိုင္ရေပမည္။ ပညာသည္ လူ၏ ရာဇဝင္ကိုသာ ျပဳျပင္တိုးခ်ဲ႕႐ုံသည္မဟုတ္။ လူ၏ စိတ္ေနစိတ္ထား၊ အယူအဆမ်ားကိုလည္း တိုးတက္ေစရမည္။ ရာဇဝင္သိ႐ုံသာ မဟုတ္၊ ရာဇဝင္ကို ဖန္တီးနိုင္ေစရမည္။ ေလာကဓာတ္ပညာကို သိ႐ုံသာမဟုတ္၊ ေလာကဓာတ္ပညာကို တိုးခ်ဲ႕ နိုင္ေစရမည္။ ေလာကအေၾကာင္းကို နားလည္ေစသာမဟုတ္၊ သည့္ထက္ေကာင္းေသာ ေလာကကို ဖန္ဆင္းနိုင္ ေစရမည္။ ေလွနံဓားထစ္ဆိုေသာ အလုပ္၊ အေျပာ၊ အေတြးတို႔မွာ ပညာ၏ အဓိပၸာယ္ ဆန႔္က်င္ဘက္ေပတည္း’ ဟု အျမင္က်ယ္စြာ ရွင္းျပခဲ့ေလသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ စာေပ
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ သူရိယ မဂၢဇင္းတြင္ အညာသားေလး ကေလာင္နာမည္ႏွင့္ စာေရးသားသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းျပည္၏ ဦးစားေပး လိုအပ္ခ်က္အရ နိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္၊ စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္ လုပ္ေနရေသာ္လည္း သူအမွန္တကယ္ ျဖစ္ခ်င္သည့္ အာသီသမွာ စာေရးဆရာဘဝ ျဖစ္သည္။ ၁၉၄၇ခုႏွစ္ ေမလ (၃၀)ရက္ေန႔တြင္ ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းလမ္းရွိ ဖဆပလဌာနခ်ဳပ္၌ ျပဳလုပ္ေသာ သတင္းစာဆရာမ်ား အစည္းအေဝးတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ‘လြတ္လပ္ေရးရတဲ့ အခ်ိန္အထိေတာ့ က်ဳပ္ နိုင္ငံေရး လုပ္ရအုံးမွာဘဲ၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးလို႔ ပါတီတိုက္ပြဲေတြ ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ က်ဳပ္က မပါခ်င္ဘူး။ ေဘးဖယ္ေနမယ္။ သူမ်ားေတြလုပ္တာ ထိုင္ၾကည့္ၿပီး စာအုပ္ေရးမယ္’ ဟူ၍ သူ၏ ခ်င္ျခင္းကို ဖြင့္ဟေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ ထိုေျပာစကားသည္ ဝမ္းသာစရာ ေကာင္းသလို ဝမ္းနည္းဖြယ္လည္း ေကာင္းလွသည္။ ဝမ္းသာစရာေကာင္းသည္က စာေရးဆရာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းထံမွ ယူ၍ မကုန္ခန္းနိုင္သည့္ စာေပဗဟုသုတ ဟင္းေလးအိုးႀကီး ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရမည္ကိုျဖစ္ၿပီး ဝမ္းနည္းစရာေကာင္းသည္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္လို အရည္အခ်င္း ျပည့္ဝသည့္ နိုင္ငံေရးသမားေကာင္းတေယာက္ နိုင္ငံေရးေလာကမွ ေဘးဖယ္ေနခ်င္ေလာက္ေအာင္ နိုင္ငံေရး လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြၾကားမွာ အတိုက္အခိုက္ေတြ၊ စားခြက္လုမႈေတြ၊ ေနာက္ေက်ာ ဓားႏွင့္ ထိုးမႈေတြ၊ တိုင္းျပည္ ေကာင္းစားေရးထက္ ကိုယ့္အုပ္စု၊ ကိုယ့္ပါတီ အာဏာရေရး ေကာင္းစားေရးအတြက္သာ ဦးတည္လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ရွိလာမည္ကို ႀကိဳတင္ျမင္ေတြ႕ေန၍လားဟု ေတြးစရာ ျဖစ္ေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သည္ မကြယ္လြန္မီ အခ်ိန္အထိ နိုင္ငံေရး၊ ပညာေရး၊ စစ္ေရး၊ ေလာကီေရးရာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေဆာင္းပါးမ်ားစြာကို ေရးသားခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေရးသားခဲ့သည့္ စာမ်ားတြင္ သူ၏ တိက်ရွင္းလင္း အားေကာင္းေသာ စကားေၿပ အေရးအသားႏွင့္ ဦးတည္ခ်က္ေရာက္ေအာင္ ထိ⁠ထိမိမိ ကြင္း⁠ကြင္းကြက္ကြက္ ေရးသားတတ္ပုံကို အားက်အတုယူဖြယ္ ေတြ႕ရသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႔ ကြယ္လြန္ၿပီးေနာက္ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ထုတ္ အိုးေဝမဂၢဇင္းတြင္ ဂုဏ္ျပဳေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ‘ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္စာေပ’ ဟူေသာ ေဆာင္းပါးတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ ေခတ္မီမီ ကမၻာၾကည့္ ၾကည့္ျမင္တတ္ပုံကို အထင္အရွား ေတြ႕ရသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ‘တကမၻာလုံးဟာ ယခုအခါ ေခတ္ေျပာင္းေနတဲ့ အခ်ိန္အခါႀကီး ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္း ကမၻာႀကီးနဲ႔အတူ ေခတ္ေနာက္မက်ေအာင္ လိုက္ၾကစို႔။ ကမၻာ့ဇာတ္ခုံ ႀကီးမွာ ကမၻာ့ေတးသံလိုက္၍ ကနိုင္တဲ့ ဗမာျပည္ႀကီးျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးျပဳျပင္ၾကစို႔။ ဗမာျပည္ႀကီးကို လြတ္လပ္ၿပီး တိုးတက္ထြန္းကားတဲ့ တိုင္းျပည္ျဖစ္ေအာင္ ႀကံေဆာင္ ႀကိဳးစားၾကစို႔။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အားလုံး စစ္သားေရာ၊ နိုင္ငံေရးသမားေရာ၊ စာေရးဆရာေရာ၊ သတင္းစာဆရာေရာ၊ ဗမာတမ်ိဳးသားလုံး ယခုေျပာတဲ့အတိုင္း ေခတ္ေျပာင္း အလုပ္ကို တူၿပိဳင္ၿပိဳင္ လုပ္ကိုင္ၾကပါစို႔’ ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ နိုင္ငံေရး
တိုင္းျပည္တြင္ နိုင္ငံေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေတြးတတ္ေခၚတတ္ စဥ္းစားတတ္သည့္ နိုင္ငံေရးသမားေတြ မရွိမွ သူတို႔ အာဏာတည္ျမဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္နိုင္မည္ဟု စစ္အာဏာရွင္ေတြ ေတြးပုံေပၚသည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ အာဏာရွင္ ဗိုလ္ေနဝင္း လက္ထက္မွ ယေန႔အာဏာရွင္ ဗိုလ္သန္းေရႊ လက္ထက္အထိ ျမန္မာျပည္တြင္ နိုင္ငံေရးသမား မ်ိဳးဆက္ျပတ္ေအာင္ စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္ခဲ့၊ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္တို႔က နိုင္ငံေရးသမား ဆိုသည္ကို ေခြးေလွးၾကမ္းပိုးဟု လူၿပိန္းေတြက ျမင္လာေအာင္၊ နိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္ျခင္းကို လူညစ္ပတ္ေတြ အလုပ္ဟု ထင္ျမင္ေအာင္ ဝါဒျဖန႔္ခ်ိသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကမူ တိုင္းျပည္ တိုးတက္ထြန္းကားေရးအတြက္ နိုင္ငံေရးသမားေကာင္းေတြ မ်ား⁠မ်ားရွိဖို႔ လိုအပ္ပုံ၊ နိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္ျခင္း၏ မြန္ျမတ္ပုံတို႔ကို ၁၉၄ဝခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလထုတ္ ဒဂုန္မဂၢဇင္း၌ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ‘နိုင္ငံေရးအမ်ိဳးမ်ိဳး’ ဟူသည့္ ေဆာင္းပါးတြင္ အရိပ္အႁမြက္ ထည့္သြင္း ေရးသားခဲ့သည္။ ထိုေဆာင္းပါးတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ‘အစိုးရဟု ျဖစ္ေပၚလာစဥ္ကပင္ လူေတြ တရားမေစာင့္နိုင္၍ ျဖစ္၏။ လူေတြသာ တရားေစာင့္နိုင္လၽွင္ အစိုးရ ရွိေတာ့မည္မဟုတ္။ ဤကား ဗမာ့က်မ္းဂန္ေတြ၌ပင္ ရွိ၏။ လူေတြတရား မေစာင့္နိုင္သည့္ အေၾကာင္းမွာလည္း ေလာဘတရားေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ေလာဘတရား ျဖစ္ျခင္းမွာလည္း ပုဂၢလိက ပစၥည္းေပၚလာသျဖင့္ ငါ့ဟာ၊ ငါ့အိမ္၊ ငါ့ၿခံ စသျဖင့္ ငါတည္းဟူေသာ သကၠာယဒိဌိ အရင္းခံသည့္ ေလာဘ၊ ထိုေလာဘေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေဒါသ၊ ထိုေလာဘ ေဒါသမီးတို႔ေၾကာင့္ ေမာဟတည္းဟူေသာ မသိမလိမၼာ မိုက္မဲမႈျဖစ္လာ၏။’

‘ဦးဘေဘႀကီး ေျပာသလို ညစ္ပတ္တဲ့ အလုပ္လား ဆိုသည့္ ေမးခြန္းကိုလည္း ေျဖလို၏။ ဦးသိန္းေမာင္ႀကီးကေတာ့ ဝန္ခံသြားရွာၿပီ။ ညစ္ပတ္တယ္တဲ့ သူေတာ့ မလုပ္ခ်င္ဟု ေျဖခဲ့ၿပီ။ ေတမိမင္း အားက်လို႔ ထင္၏။ ယခုေတာ့ ဆြဲခ်ေခၚတဲ့ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ႀကီး ျဖစ္ေနတယ္။ အမွန္မွာ နိုင္ငံေရးသည္ ေလာကီေရးပင္ျဖစ္၏။ နိုင္ငံေရးမွာ နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း တရားမဟုတ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေလာကီရွိမွလည္း ေလာကုတ္ရွိနိုင္၏။ ေလာကုတ္ရွိမွလည္း ေလာကီ တည္နိုင္၏။ အူမေတာင့္မွ သီလေစာင့္နိုင္၏။

လူေတြသည္ ျပဳျပင္လို႔ရ၏။ ျပဳျပင္လို၏။ တိုးတက္လို၏။ ဤအခ်က္မွာ ထင္ရွားေနေပၿပီ။ စင္စစ္နိုင္ငံေရးမွာ ထိုျပဳျပင္ တိုးတက္လိုသည့္ ပင္မတရားႀကီးတရပ္ပင္ ျဖစ္၏။ ထိုတရားကား ေလာကီနိဗၺာန္ကို ေနာက္ဆုံးရည္မွန္းေပ၏။ ထို၌ေၾကာင့္ အဘယ္မွာလၽွင္ ညစ္ပတ္ရေပမည္နည္း’ ဟု ျပတ္ျပတ္သားသား ေရးသားခဲ့သည္။

ထိုေဆာင္းပါးထဲတြင္ နိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ‘မိမိကိုယ္ကို နာမည္ႀကီးေအာင္၊ ႂကြယ္ဝေအာင္ လုပ္တတ္သည္မွာ နိုင္ငံေရးမဟုတ္။ တိုင္းျပည္ေကာင္း ေအာင္လုပ္တတ္မွ နိုင္ငံေရးျဖစ္၏’ ဟု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ က သတိေပး ေရးသားခဲ့ေသး၏။

ထို႔အျပင္ နိုင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္ရာ၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ စိတ္ေစတနာ သန႔္စင္ပုံကို ပင္လုံညီလာခံ ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပၿပီးစီးခဲ့သည့္ အထိမ္းအမွတ္ ညစာစားပြဲတြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ ရင္တြင္းလာ စကားကို ေထာက္ရႈၿပီး သိျမင္နိုင္သည္။ ထိုညစာစားပြဲတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ‘ကၽြန္ေတာ္ ဒီကို ေရာက္လာတဲ့ကိစၥ နားလည္တာ တခုရွိပါတယ္။ ဘာလဲဆိုရင္ ဗမာျပည္ႀကီး လြတ္လပ္ေစခ်င္တယ္၊ ညီညြတ္ေစခ်င္တယ္၊ ႀကီးပြားေစခ်င္တယ္ သည္ဟာပါဘဲ။ တိုင္းျပည္ လြတ္လပ္ေအာင္၊ ညီညြတ္ေအာင္၊ ႀကီးပြားေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ ဆိုတာကို လြန္ခဲ့တဲ့ (၁၀)ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီး ႀကိဳးစားလာပါတယ္။ ေနာင္လဲ ႀကိဳးစားပါဦးမယ္။ လုံး⁠လုံးလြတ္လပ္တဲ့ကိစၥ ၿပီးျပတ္သည္အထိ ႀကိဳးစားပါမယ္’ ဟု ရင္ထဲတြင္ရွိသည့္အတိုင္း အရိုးသားဆုံး ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရလၽွင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ လူဘဝတြင္ ေနထိုင္သြားသည့္ အခိုက္အတန႔္ေလး အတြင္း၌ မွတ္ေက်ာက္မ်ားစြာ အတင္ခံနိုင္ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္တည္ၾကည္မႈ၊ ရဲရင့္မႈ၊ ယုံၾကည္သည့္အတိုင္း ေျပာဆိုလုပ္ေဆာင္မႈ၊ ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းမြန္မႈ၊ ရပ္တည္ခ်က္ ခိုင္မာမႈ၊ ဆုံးျဖတ္ခ်ရာတြင္ ျပတ္သားမႈ၊ မွန္ကန္သည့္ ဦးေဆာင္မႈကို ေပးနိုင္မႈ၊ ကိုယ္ယုံၾကည္ရာကို မေၾကာက္မရြံ့ ေနာက္မတြန႔္ဘဲ တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ေဆာင္တတ္မႈ၊ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ိဳးအေပၚ စိတ္ေစတနာ ႀကီးမားမႈ၊ ကိုယ္က်ိဳးစြန႔္ အနစ္နာခံလိုစိတ္ အျပည့္ရွိမႈ၊ နိုင္ငံေရးကို ႏွံ့ႏွံ့စပ္စပ္ ေလ့လာၿပီး လက္ေတြ႕က်က် အေျဖရွာနိုင္မႈ၊ အနာဂတ္ကို ႀကိဳျမင္တတ္ၿပီး အရွည္သျဖင့္ ေတြးေခၚလမ္းျပေပးနိုင္မႈ … စသည့္ အရည္အခ်င္းေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာႏွင့္ လူဘဝကို ျဖတ္သန္းသြားခဲ့သည္။ ။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ႀကံခံရသျဖင့္ ေဆး႐ုံ၌

ဘဝနိဂုံး
၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ အတြင္းဝန္မ်ား႐ုံး၌ နိုင္ငံေရးတြင္ အလြန္အေရးပါေသာ ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မ်ား (အာဇာနည္ ကိုးဦး)တို႔ႏွင့္အတူ လုပ္ႀကံျခင္းခံခဲ့ရၿပီး က်ဆုံးခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ အတူတကြက်ဆုံးေသာ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား၏ ဂူသခ်ဳႋင္း

ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ စကားမ်ား
ဗမာက တစ္မ်ိဳး ၊ ကရင္က တစ္ဖုံ ၊ ရွမ္း ၊ ကခ်င္ ၊ ခ်င္းတို႔က တစ္ျခား အကြဲကြဲ အျပားျပား လုပ္ေနၾကရင္ အက်ိဳးရွိမွာ မဟုတ္ဘူး ။ စုေပါင္း လုပ္မွသာ အက်ိဳး ရွိနိုင္မယ္။
(၁၉၄၇ ၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၁ ရက္ ၊ ပင္လုံမိန႔္ခြန္း)
လူႀကီးဆိုတာ အသက္ႀကီးတာကို ဆိုလိုတာလား ။ မဟုတ္ဘူး ။ အသက္မႀကီးေပးမယ့္ လုပ္တဲ့ အလုပ္ႀကီးရင္ လူႀကီးပဲ။
(၁၉၄၄ ၊ မတ္ ၁၄ ၊ ဗိုလ္သင္တန္း ေက်ာင္းဆင္းမိန႔္ခြန္း)
ေဟ့ ... ေသလဲ ဗမာပီပီ ဇာတိမာန္ႏွင့္ ေသၾကပါ .. ရန္သူကို မိမိလက္အားေနရင္ လက္ႏွင့္ထိုး၊ ေျခအားေနရင္ ေျခနဲ႔ကန္ပါ ..။ ေနာက္ဆုံး ပါးစပ္အားေနလၽွင္ ပါးစပ္ႏွင့္ ကိုက္ၿပီးမွ ရဲ⁠ရဲေသျပလိုက္ၾကတာေပါ့ ...။
(ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္တို႔ ေဟနန္ကၽြန္းတြင္ ဂ်ပန္မ်ားက စစ္ပညာသင္ေပးေနၾကစဥ္ ဂ်ပန္တို႔က ၎တို႔အား အားလုံးေဖ်ာက္ဖ်က္မည့္ အေျခအေနမ်ိဳးကို ၾကဳံေတြ႕ေနၾကရစဥ္)
ရဲေဘာသုံးက်ိပ္ဟာ နိုင္ငံေရးအဖြဲ႕ တဖြဲ႕တည္း မဟုတ္ပဲ သခင္ဂိုဏ္းႀကီးႏွစ္ခုျဖစ္တယ္၊ အနာဂါတ္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲမွာ ဒီသုံးက်ိပ္ ညီညြတ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒါမွ လူငယ္မ်ားျဖစ္တဲ့ သခင္ဂိုဏ္း ႏွစ္ဂိုဏ္းလုံး ညီညြတ္မယ္။ ဒါမွ လူမ်ားစုကို ကိုယ္စားျပဳမဲ့လူေတြ တကယ္လဲ အလုပ္လုပ္ၾကမဲ့ လူငယ္ေတြ ညီညြတ္မယ္။ ဒါမွ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲဟာ ခိုင္မာေတာင့္တင္းမယ္။
စစ္ထြက္ၾကတာေပါ့၊ ေရွး⁠ေရွးတုန္းက ဗမာ့တပ္ေတြ စစ္ထြက္ၾကတာ တနသၤာရီကို ေလွႀကီးေတြနဲ႔ ေရေၾကာင္းလႊင့္ၾကေတာ့ တခ်ိဳ႕က ေရေၾကာင္းမွားၿပီး ရခိုင္ျပည္ဘက္ ေရာက္လိုေရာက္ျဖစ္ၾကတာပဲ၊ ဒါေပမဲ့ ေရာက္တဲ့ေနရာက ဆက္ၿပီး ျဖစ္သလို လုပ္ၾကတာေပါ့ ... ။
(ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ ယိုးဒယားတြင္ တပ္မ်ားစုၾကၿပီး တပ္စစ္ေၾကာင္း အသီးသီးထြက္ရန္ စီစဥ္ၾကစဥ္ ဖာပြန္စစ္ေၾကာင္း ခ်ီတက္ရန္ တာဝန္က်သူ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ကန္ေတာ့ေသာအခါ)
ခင္ဗ်ားတို႔ရႊာကို ေရွးယခင္တုန္းက ယုံမိတယ္၊ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဆရာစံထတုန္းကလဲ ထထႂကြႂကြရွိတဲ့ ရြာတရြာလို႔ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တယ္၊ မွင္နီ အဝိုင္းခံခဲ့ရတယ္၊ ခုေတာ့ က်ဳပ္အထင္ႀကီးသေလာက္ မဟုတ္တာ ေတြ႕ရတယ္ ...။
(ပဲခူးခရိုင္ ေဝါအပိုင္ အညာစုရြာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေရာက္၍၊ ရဲေဘာ္ ၃၇ ေယာက္စုရန္ေျပာရာ ရပ္ရြာထဲက တုတ္တုတ္မလႈပ္ၾက၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက)
အေမြအႏွစ္‌
စစ္အစိုးရသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား အမွတ္ရေစမည့္ ကိစၥမွန္သမၽွအား ဖ်က္ဆီးရွင္းလင္းပစ္ေသာ္လည္း ၿမိဳ႕ေတာ္ရန္ကုန္တြင္ ၎၏ ႐ုပ္ပုံမ်ားက အိမ္မ်ား၊ ႐ုံးမ်ားတြင္လည္း ေနရာယူထားလ်က္ ရွိသည္။ စေကာ့ေဈးႏွင့္ ေကာ္မရွင္နာ လမ္းမ်ားကို လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေဈးႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္းမ်ားအျဖစ္ လြတ္လပ္ေရး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေျပာင္းလဲမွည့္ေခၚခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံအႏွံ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးရွိ လမ္းမ်ား၊ ပန္းၿခံမ်ားလည္း သူ႔အား အမွတ္ရေစရန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္းႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းပန္းၿခံအျဖစ္ မွည့္ေခၚၾကသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အားအမွတ္ရမိေစမည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသီခ်င္း မွာလည္း ထင္ရွားသည္။ ရွစ္ေလးလုံးအေရးေတာ္ပုံ အတြင္း သူ၏ ဓါတ္ပုံအား ကိုင္ေဆာင္လွည့္လည္ၾကသည္။ သူကြယ္လြန္စဥ္က အသက္ ၃၂ သာ ရွိေသးသည္။ ေရႊတိဂုံေစတီ ေျခရင္းတြင္ အာဇာနည္ ဗိမာန္တစ္ခု တည္ေဆာက္ထားၿပီး ဇူလိုင္ ၁၉ ရက္ကို အာဇာနည္ေန႔ အျဖစ္ ႏွစ္စဥ္ အခမ္းအနားက်င္းပ ၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးဖခင္ႏွင့္ နိုင္ငံေတာ္သူရဲေကာင္းအျဖစ္တို႔မွ သူ႔အား ဖယ္ထုတ္၍ ရမည္ မဟုတ္ေခ်။

wikipedia